“Ik heb zo’n zwaar gevoel in m’n vagina” – een verzakking na de bevalling

Samenvatting –In deze blog lees je dat het zware gevoel dat je in je vagina ervaart mogelijk een verzakking kan zijn. Je leest welke vrouwen meer kans lopen om een verzakking te ontwikkelen na de bevalling. Hoewel o.a. bevallingsschade en zwakke bekkenbodemspieren een belangrijke rol spelen, speelt (het reguleren van) buikdruk ook een belangrijke rol.

Normaal gesproken worden de organen in je bekken, zoals de blaas, baarmoeder en endeldarm op de plek gehouden en ondersteund door je ligamenten (banden), bindweefsel, fasciae en je bekkenbodemspieren.

Boot in een droogdok-theorie

Om dit beter te begrijpen, kunnen we kijken naar de 'Boot in een droogdok-theorie'. Stel je voor dat de organen in je bekken, vergelijkbaar met een aangemeerde boot, in een dok liggen en vastgebonden zijn met touwen (de banden). De bekkenbodem fungeert als het water dat de boot ondersteunt.

Als de bekkenbodem verzwakt of beschadigd is, wordt de ondersteuning van de boot minder efficiënt en zakt de boot dus lager in het water. Een verzwakte bekkenbodem hangt ook letterlijk lager in het bekken, en sluit de vagina minder goed.

Door deze lagere positie komt er meer spanning op de banden en het bindweefsel dat de organen op hun plek houdt.

Hoewel dit bindweefsel tijdelijk een zwakkere bekkenbodem kan opvangen, kunnen de banden permanent uitrekken als de boot niet weer goed wordt ondersteund door het water (dus weer 'hoger in het bekken komt te liggen').

➡️ Dit langdurige gebrek aan ondersteuning van de bekkenbodemspieren kan uiteindelijk leiden tot een verzakking.

Wat is een verzakking

Een verzakking, ook wel prolaps genoemd is het uitzakken van organen in het bekken. Dit kunnen verschillende organen of delen daarvan zijn: de blaashals, de blaas, de endeldarm, de dunne darm, de baarmoeder of de top van de vagina (als de baarmoeder verwijderd is). Deze organen verzakken en drukken daarbij tegen de vaginawand. Door de grote druk kunnen de organen uiteindelijk buiten de vagina zakken. Je ziet dan niet de blaas of darm zelf, maar wel de wand van de vagina.

Verschillende typen en gradaties

Een arts of bekkenfysiotherapeut kan met behulp van de POP-Q (Pelvic Organ Prolapse Quantification) beoordelen of je last hebt van een verzakking en welk type verzakking dit is. Je wordt tijdens het onderzoek gevraagd te persen en de mate van daling van de vaginawand en baarmoedermond, gemeten in centimeters, bepaalt de ernst van de verzakking.

📈 Een verzakking van de blaas komt het vaakst voor. 

Op de afbeeldingen zie je de verschillende typen en stadia van een verzakking en de mogelijke klachten die je hierbij kan ervaren.

Welke klachten passen bij een verzakking

Een verzakking is niet altijd letterlijk zichtbaar; dit hangt af van de mate van verzakking. Veel vrouwen geven aan dat ze een zwaar gevoel ervaren. Maar een duidelijk signaal, naast het feitelijk zien van een uitstulping die vaak duidt op een verzakking, is het gevoel dat er iets uitpuilt in de vagina, alsof er een balletje zit.

Typerend voor verzakkingsklachten is dat ze vaak in de loop van de dag toenemen, vooral na inspanning. Ook provoceert langdurig hoesten.

Andere tekenen van een verzakking kunnen zijn:

• Je straal met plassen komt slecht op gang of is zwakker
• Je moet op het toilet heel rechtop zitten anders is je straal zwak
• Gevoel hebben dat je niet goed leegplast
• Blaasontstekingen
• Ongewenst urineverlies
• Pijn tijdens seks
• Druk in de anus
• Vaak achter elkaar kleine beetjes poepen
• Verstopping
• Het gevoel hebben dat je niet helemaal leeg bent na het poepen
• Meeduwen met je vingers op je bekkenbodem of in je vagina om goed van je ontlasting af te komen
• Buikpijn
• Lage rugpijn die verbetert als je ligt

Wie krijgt er een verzakking

De grootste risicofactor voor het krijgen van een verzakking onder jonge vrouwen is een vaginale bevalling. Het risico neemt vooral toe wanneer je vaker bent bevallen. Dit komt omdat een bevalling zowel het bindweefsel van de bekkenbodem als de bekkenbodemspieren zelf (tijdelijk) behoorlijk verzwakt.

Marijke C Ph Slieker-ten Hove et al. bracht in 2009 een studie uit waarin zij een zeer grote groep vrouwen van 45-85 jaar uit Brielle onderzocht. Conclusie: 11% had een zichtbare verzakking. Bij 46% van deze vrouwen kon de verzakking verklaard worden door een combinatie van 3 risicofactoren: het al hebben van symptomen tijdens de zwangerschap, een moeder met een verzakking en het doen van zwaar lichamelijk werk.

Ben jij net bevallen en herken jij jezelf in deze 3 risicofactoren? Dan is het verstandig om tijdens je herstel voorzichtig (dus gepast) om te gaan met belastende activiteiten én je bekkenbodem belastbaarder te maken middels oefeningen. En dit doe je dus om later in je leven de kans op een verzakking te verkleinen.

Invloed van bevallingsschade

Uit een 10 jaar durend cohortonderzoek van Handa et al. uit 2019 wordt duidelijk dat het risico op een verzakking direct gerelateerd is aan:

1. De kracht van de bekkenbodemspieren
2. De schade die de bekkenbodem heeft opgelopen tijdens de bevalling
3. De grootte van de opening van de vagina

Dit leidt op zijn beurt allemaal tot minder ondersteuning en meer trekkracht aan de banden van de organen.

Invloed van genetica en andere factoren

Daarnaast spelen genetische factoren, familiair voorkomen van een verzakking (de moeder met een verzakking zoals je hierboven last), hypermobiliteit, chronisch hoesten en obstipatie, ook een duidelijke rol.

Hoeveel vrouwen hebben er een verzakking

Hoeveel vrouwen er daadwerkelijk een verzakking hebben is niet eens helemaal duidelijk. Tijdens routine-onderzoeken bij gynaecologen blijkt dat 43% - 92% van de vrouwen een bepaalde mate van verzakking heeft. Na de overgang lopen deze percentages zelfs op tot 86% - 98%.

✅ Maar veel van deze vrouwen ervaren geen klachten. 

Bij ongeveer 3% - 10% van de vrouwen zakt een orgaan dóór de vagina, dit zijn de vrouwen die meestal wel symptomen ervaren.

Een verzakking na de bevalling

Uit de Motherhood and Pelvic Health Study blijkt dat 52% van de moeders 8 weken na de bevalling een stadium II verzakking heeft en dat dit 1 jaar na de bevalling nog steeds 47% is.

Een zekere mate van verzakking van de bekkenorganen is volledig normaal na de bevalling en veel moeders merken dit niet eens. Maar gepast omgaan met de nog kwetsbare weefsels net na de bevalling is belangrijk gezien de hoge prevalentie van verzakkingen later in het leven van vrouwen.

In het eerste jaar na de bevalling worden alle weefsels die door de zwangerschapshormonen soepeler zijn geworden en die tijdens de bevalling opgerekt zijn, dus vanzelf weer steviger. Ook je bekkenbodemspier herstelt. Dit noem ik ‘natuurlijk herstel’. Dus dat enorm zware gevoel wat je de eerste weken na de bevalling ervaart, neemt vaak snel af en een mogelijke verzakking die je had 6 weken na de bevalling, kan dus spontaan herstellen.

Waarom gaat bij JOU de verzakking na de bevalling niet weg

Zwakker bindweefsel (door een veranderende hormoonhuishouding én genetica)

Je las net de belangrijkste risicofactoren. Er spelen dus een hoop variabelen mee of jij last van een verzakking blijft houden of niet. Aan je genetische component en die zware bevalling of de schade die je daar hebt opgelopen kun je niks meer doen. Daarnaast kan het bindweefsel dat je organen op z’n plek houdt, kan ook ‘over-rekt’ zijn geraakt tijdens de bevalling. Vergelijk het een beetje met de huid van je buik na de zwangerschap: deze voelt net na de bevalling ook nog zo los en zacht aan. Sommige vrouwen krijgen nooit meer die strakke huid op hun buik, gewoonweg omdat de groei van de buik dit zover op rek heeft gezet dat dit niet meer helemaal terug kan veren.

En zo is het ook met het bindweefsel van de organen in je bekken: ook dit veert niet altijd weer helemaal perfect terug in de originele positie; er zal altijd sprake blijven van een bepaalde gradatie van verzakking. Sommige vrouwen hebben dus veerkrachtigere weefsels dan andere vanwege hun genen.

Het geven van borstvoeding kan er ook nog voor zorgen dat de laxiteit van het weefsel wat langer blijft. Maar ik denk niet dat je je zorgen moet maken over laxiteit als reden om te stoppen met borstvoeding. Alles komt met de tijd, en het vroegtijdig stoppen met borstvoeding zal waarschijnlijk je uiteindelijke resultaat niet veranderen, omdat er zoveel andere factoren zijn waar je aan kunt werken.

Blijf onthouden:

• Niet elke vrouw met een (lichte) verzakking ervaart klachten.
• Een bestaande verzakking wordt niet per definitie altijd erger.
• Maar als voor langere tijd de ondersteuning niet optimaal is, of de buikdruk niet goed gereguleerd wordt, kunnen op den duur wel (meer) klachten ontstaan.

Maar nu je dit alles weet, ben je in het voordeel! Jij kunt nu aan de slag met dingen waar je wél invloed op hebt!

Factoren waar je wél invloed op hebt

Dit zijn de twee belangrijkste componenten die een rol spelen bij een verzakking – waar je wél directe invloed op hebt!

Goed reguleren van buikdruk (invloed 😃)

Buikdruk is druk die ontstaat wanneer je je buikspieren aanspant. En je buikspieren aanspannen doe je waarschijnlijker vaker op een dag dat je je realiseert: tillen, de wandelwagen duwen, de Maxi-Cosi uit de auto tillen, hoesten, je keel schrapen… je doet het de hele dag!

Wanneer je de buikdruk op dat moment niet goed reguleert, (door onnodig je ademhaling vast te zetten vastzetten en deze druk ook nog eens naar beneden duwen op je bekkenbodem) kun je extra druk op je bekkenbodem voelen ontstaan. Iedere keer wanneer je dit doet, kan je verzakking erger worden. Soms wanneer je hier bewust op gaat letten, bemerkt je die druk op je bekkenbodem pas echt op. Een beetje connectie met je lijf is dus gewenst :-).

✅ Leer je buikdruk goed reguleren - Dit soort activiteiten zijn trouwens niet per se ‘slecht’ om uit te voeren, maar leer je buikdruk goed te reguleren en je bekkenbodem juist te laten ondersteunen op die momenten!

Dit geldt zeker voor het eerste jaar na je bevalling: je weefsels zijn dan nog aan het herstellen en extra kwetsbaar door de zwangerschap en bevalling.

Sterke spieren (invloed 😃)

Je bekkenbodemspieren ondersteunen de organen in je bekken. Als deze spieren zwak zijn, ondersteunen deze minder goed. Maar ook schade opgelopen aan de bekkenbodemspier tijdens de bevalling blijkt een grote rol te spelen bij het krijgen van een verzakking. Zo laat onderzoek zien dat bij 55% vrouwen met een verzakking en sprake is van duidelijke spierschade (levator avulsie), dan is het trainen van de spieren die nog wel kunnen ondersteunen, éxtra belangrijk! 📚 Lees in de volgende blog: Een volledig stappenplan met bekkenbodemoefeningen voor een gezonde bekkenbodem! >>>

✅ Train je bekkenbodem - Ook al is een deel van je bekkenbodemspier beschadigd geraakt, je bekkenbodem bestaat gelukkig uit meerdere spieren en die zijn over het algemeen prima sterker te trainen!

Een stappenplan voor het trainen van je bekkenbodem

Jij bent nu goed op de hoogte over wat een verzakking is en hoe deze ontstaat. Ben je vast benieuwd naar wat je kunt doen. 📚 Lees verder in de volgende blog: Een volledig stappenplan met bekkenbodemoefeningen voor een gezonde bekkenbodem! >>>

In zowel Het volledige Herstelprogramma als Het Bekkenbodem Herstelprogramma krijg je toegang tot een complete en wetenschappelijk onderbouwde bekkenbodemtraining!

BRONNEN >>>